Moskova saldırısının arkasında IŞİD-Horasan grubu mu var; Rusya’ya saldırının amacı ne?

T24 Dış Haberler

Rusya’nın başkenti Moskova Crocus City Hall’da cuma akşamı gerçekleştirilen ve IŞİD tarafından üstlenen saldırıda 133 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi de yaralandı. 

ABD, saldırının arkasında Afganistan merkezli IŞİD-Horasan militanlarının olduğunu söylerken, Rus mercileri ise 11 kişinin Ukrayna sınırına doğru giderken yakalandığını Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘e “Teröristlerin Ukrayna ile bağlantılı olduklarına işaret ediyor” diye aktardı. 

Saldırının sorumlusu kim?

IŞİD, saldırıdan kısa bir süre sonra Telegram kanalı aracılığıyla saldırıyı üstlendi. Ancak ABD’li yetkililer, baş şüpheli olarak IŞİD-Horasan kolunu işaret ediyor. Şu ana kadar bu iddiayı kanıtlayacak bir açıklama ya da bulguya rastlanmadı. 

IŞİD’in Afganistan’daki kolu olan IŞİD-Horasan, 2015 yılında kurulmuştu. O dönemde Taliban’dan uzaklaşan yüzlerce militan ve Pakistan’daki gruplardan bazıları IŞİD’e katılmıştı. Bunlar, IŞİD-Horasan’ın çekirdeğini oluşturdu. 

IŞİD-Horasan daha önce uluslararası bir saldırıda bulundu mu?

Grubun daha önce buna benzer bir saldırıda bulunmadığı biliyor. Bu nedenle Moskova’daki saldırının sorumluluğunu IŞİD-Horasan’ın resmî olarak üstlenmemiş olması önemli görünüyor. Üstlenme açıklaması, IŞİD’in resmî ve ana iletişim kanallarından gelmişti. 

Ayrıca IŞİD-Horasan yakın zamana kadar ağırlıklı olarak yerel saldırılarla biliniyor. Grup, Afganistan’da hem sivil hedeflere hem de Batılı güçler de dahil olmak üzere güvenlik güçlerine yönelik yüzlerce saldırı düzenlemişti. 2020’deki iki saldırı Kabil’deki bir doğumevini ve Kabil Üniversitesi’ni hedef almıştı. Diğerleri camileri ve Afganistan’daki etnik veya dini azınlıkları vurmuştu. 

Grup ayrıca 2021 yılında Kabil’in uluslararası havalimanına düzenlenen ve ABD’nin ülkeden tahliyesi sırasında 13 ABD askerinin ve 150’den fazla sivilin ölümüne neden olan son derece yıkıcı bir saldırıdan da sorumlu. Bu saldırının uluslararası bir hedef gözettiği söylenebilir ancak yine de Afganistan sınırları içindeydi. 

Fotoğraf: AFP

IŞİD-Horasan artık uluslararası hedefleri mi vuruyor?

Grup Afganistan’ın komşuları Tacikistan ve Pakistan’daki hedefleri ve Afganistan’da Çin vatandaşlarının tercih ettiği bir oteli vurdu. Bu yılın başlarında ABD, grubun İran’da yaklaşık 100 kişinin ölümüne yol açan ikiz bombalı saldırılar gerçekleştirdiğini doğrulayan yazışmaları ele geçirdi. Ancak grup sorumluluğu üstlenmedi. 

Bu ayın başlarında Orta Doğu’daki en kıdemli ABD’li general, grubun Afganistan dışındaki ABD ve Batı çıkarlarına “altı ay gibi kısa bir süre içinde ve çok az uyarı ile ya da hiç uyarı olmadan” saldırabileceğini söyledi.

IŞİD-Horasan neden böyle bir saldırı düzenlemiş olabilir?

Son yıllarda pek çok radikal İslamcı grup odak noktalarını tamamen yerel hedeflerden uluslararası hedeflere kaydırdı. Sebepler gruptan gruba değişebilir; bazen yeni bir lider kişisel bir gündem getirirken, bazen de uzun menzilli uluslararası saldırılar düzenlemek yeni katılımcılar çekmenin, yeni kaynaklar kazanmanın ya da yerel başarısızlıklar nedeniyle hayal kırıklığına uğramış takipçileri harekete geçirmenin bir yolu olarak görülüyor. Bu tür saldırılar aynı zamanda bir grubu rakiplerinden ayırmanın bir yolu olabiliyor. Örneğin IŞİD-Horasan örneğinde bu, benzer eylemlerden kaçınmış olan Taliban ve 2011’den bu yana daha yerel bir odağa sahip El Kaide olabilir. 

IŞİD-Horasan’ın IŞİD liderlerinden doğru emir alarak hareket ediyor olması mümkün. IŞİD, Suriye ve Irak’ta çökmüş olmasına rağmen Horasan grubuyla üst düzey isimlerle hâlâ bağlar var. 

Birleşmiş Milletler’in 2022 yılında üye devletlerden gelen istihbarata dayanarak hazırladığı bir rapora göre Horasan grubu “güvenilir nakit kuryeler aracılığıyla” liderlikten fon alıyordu ve emirlerin de gönderilmemesi için bir neden yoktu.

Horasan grubu ya da IŞİD neden Rusya’yı hedef alsın?

Pek çok İslamcı militan örgüt gibi IŞİD liderleri de Rusya’nın Suriye’de Beşar Esad yönetimine verdiği desteği görüyor ve Moskova’yı “İslam’a karşı Hıristiyan ya da Batılı güçlerden oluşan daha geniş bir koalisyonun parçası” olarak değerlendiriyor. Bu, IŞİD’in Pakistan’dan Nijerya’ya kadar kullandığı temel argümanlardan biri. 

Washington merkezli Wilson Center’dan Michael Kugelman, Horasan grubunun “Rusya’yı Müslümanlara düzenli olarak baskı uygulayan faaliyetlerde suç ortağı olarak gördüğünü” ve Moskova’ya karşı kendi şikayetleri olan bir dizi Orta Asyalı militanı üye olarak saydığını söyledi.

IŞİD-Horasan liderleri, Çin ve diğerleriyle birlikte Rusya’yı da Taliban’ın iktidarının devamı için önemli görüyor ve onları zayıflatmaya çalışıyor olabilir.